06 216 247 28 info@zelfwijzer.nl

Long Covid (Restklachten na Corona / Covid)

 

Sinds de eerste Corona-golf in maart 2020 telt Nederland steeds meer mensen die te maken hebben (gehad) met langdurige klachten na het doorlopen van Covid. Hoewel het een nog nieuwe ziekte betreft en er nog veel onbekend is, beginnen zich toch veelvoorkomende symptomen af te tekenen. Intussen heeft de ziekte een naam, Long Covid. Deze term is wat verwarrend, omdat ‘long’ uit het Engels komt en dus slaat op langdurig en niet op de longen. Corona had vanaf het begin een beetje de reputatie een longziekte te zijn, omdat de longontstekingen die Corona kan veroorzaken, vaak aanleiding zijn voor een ziekenhuisopname. Corona is echter veel breder dan een ziekte van de longen alleen. Corona kan ontstekingen en irrtatie van allerlei weefsels en organen veroorzaken. Hierdoor kunnen de klachten erg verschillen van persoon tot persoon, en de langdurige klachten na Corona dus ook.

Lang niet iedereen die Long Covid heeft, is tijdens de acute fase van Covid erg ziek geweest. Vaak vielen mensen in de categorie ‘milde klachten’ in de zin dat ze het thuis hebben kunnen uitzieken. Overigens is ook de term ‘milde klachten’ verwarrend, omdat je in die categorie ook behoorlijk ziek kan zijn. Maar ook wanneer je Covid als een soort griepje hebt ervaren, kan je langdurige klachten eraan overhouden. Het beloop van Covid verschilt, zoals gezegd, sterk per persoon. Vaak hadden mensen luchtwegklachten, maar er is ook een categorie mensen die meer maagdarm-klachten hadden en die bijvoorbeeld niet hebben gehoest. Een versie met vooral hoofdpijn komt ook voor. Evenals een beeld met vooral spierpijn en/of zenuwpijn, of verlies van reuk en smaak. En allerlei combinaties hiervan. Met name bij jongere mensen (kinderen, tieners en twintigers) zie je regelmatig de maagdarm-variant zonder luchtwegklachten. Wat ook opvalt, is dat lang niet iedereen (hoge) koorts heeft gehad.

Soms hebben mensen wel een ziekenhuisopname gehad. Soms hebben ze een revalidatietraject. Veel mensen hebben al een traject bij de fysiotherapeut, maar hebben het gevoel in hun herstel stil te staan of te langzaam vooruit te gaan. Sommige mensen blijven pijn in het middenrif voelen of moeizaam ademen. 

Wat verder opvalt, zijn de terugvallen. Net wanneer het even leek te gaan en je dacht weer kort iets te kunnen doen, werd je hier als het ware voor gestraft en had je een lange terugval. Dit gebeurt vaak onverwachts en is moeilijk van tevoren in te schatten. En zo zit je steeds met de vraagt wat je wel kunt proberen en wat niet. Soms geeft het wanhopige gevoelens: kom ik hier ooit nog wel uit? Soms staat het herstel weken of maanden voor je gevoel stil, of kachel je zelfs achteruit. Hierbij kan er ook nog druk zijn vanuit de werkgever, of je hebt de zorg voor kinderen en krijgt het niet voor elkaar. Of je was altijd heel sportief en kan nu amper een trap op komen of een paar minuten fietsen. Je kan een weinig begripvolle bedrijfsarts treffen. Of je hebt überhaupt het idee dat artsen je niet serieus nemen. Gelukkig begint dit laatste intussen te veranderen, maar het komt nog steeds voor. Ook zie ik regelmatig ZZP-ers en andere ondernemers die geen vangnet hebben voor ziekzijn, die door de Long Covid voor serieuze financiële problemen komen te staan. Sowieso geeft het gebrek aan energie en het beperkte functioneren al snel veel stress, verdriet en wanhoop. Het is niet te onderschatten. 

 

Vermoeidheid

Wat ik veel hoor van mensen die Covid hebben doorlopen, is dat ze nog lang nadat de aanvankelijke infectie is geweken moe blijven. Dit varieert van zo moe zijn dat werk of opleiding stil liggen, tot wel kunnen werken, maar zich voortdurend uitgeblust voelen. Mensen melden dat het niet om gewone vermoeidheid gaat, maar om ‘doodmoe, totaal uitgeteld zijn, alsof er een vrachtwagen over je heen is gereden’. Soms tot duizelingen aan toe. Er zijn mensen die al sinds de eerste golf tot zowat niets in staat zijn. Zoiets simpels als haren wassen of kort stofzuigen is voor sommigen al teveel. 

 

Ademhalingsklachten die aanhouden

Ook vertellen sommige mensen dat ze nog steeds snel buiten adem zijn, nog regelmatig hoesten, of hun longen nog lang voelen. Of dat ze opeens last hebben van hooikoorts of allergie voor dieren of huisstofmijt, terwijl ze dat vroeger niet kenden. Het komt voor dat mensen hun geliefde huisdieren moeten herplaatsen door die plotselinge allergie. Ook pijn in de neus, bloedneuzen, een heet gevoel in de slijmvliezen van de luchtwegen en aanhoudende keelpijn hoor ik terug bij mensen. Net als langdurig vergrote lymfeklieren. Of zingen lukt niet meer of er blijft schorheid. En ook een vergrote vatbaarheid voor verkoudheden wordt gerapporteerd. Veel mensen blijven kortademig, hebben moeite met gesprekken voeren, ademen hoorbaar en moeten moeite doen om te ademen. Gelukkig merk ik in de praktijk dat dit vaak komt doordat spanning in de ademhalings-spiertjes is blijven zitten, en dus meestal niet door longschade. Toch kan dit beangstigend zijn. 

 

Tong, mondslijmvlies, verlies van reuk en smaak 

Een andere veelgehoorde klacht bij Covid is een pijnlijke, branderige tong. Afhankelijk van in welke fase de infectie bevindt, kan de tong er ook anders uitzien dan normaal. Bijvoorbeeld een erg dik tongbeslag, een gezwollen tong, of opeens plekken op de tong waar juist geen tongbeslag meer is. Er kunnen zweertjes of pijnlijke plekken op de tong ontstaan, en datzelfde geldt voor het mondslijmvlies. Ook pijn bij het slikken kan voorkomen, evenals vormen van keelpijn, wat soms weer verwarring geeft: heb ik opnieuw Corona? Moet ik weer een test doen? Daarnaast ervaart een deel van de Covid-patiënten verlies van reuk en smaak of vervorming hiervan. Soms is dat vooral in de acute fase van de infectie, en soms kan dit weken of maanden aanhouden. Dit kan best beangstigend zijn: krijg ik het wel weer terug? Niet kunnen ruiken heeft best veel gevolgen: je ruikt niet dat het tijd is om een raam open te zetten, of je kleren in de was te doen. Je ruikt geen geuren die een signaal voor gevaar zijn. Koken is een stuk lastiger als je niet goed kunt ruiken of proeven. Het verlies van smaak is ook heel vervelend en kan de eetlust beïnvloeden. Gelukkig keert de reuk en smaak in veruit de meeste gevallen terug. Maar het kan behoorlijk veel tijd kosten. Acupunctuur kan hierin ondersteunen.

 

Spierpijn

Er zijn ook veel mensen die branderige, zeurderige, zure spieren rapporteren. Of die veel minder kracht in hun spieren hebben dan voorheen. Bij mensen die op de IC hebben gelegen is bekend dat ze soms intensieve revalidatie nodig hebben om hun lichaam weer op een normale manier te kunnen gebruiken, maar ook mensen die minder ernstige klachten hebben gehad, kunnen moeite met hun spieren hebben. Ook pijn in gewrichten wordt genoemd. Sporten gaat in veel gevallen aanvankelijk nog niet, of slechts een beetje. Dit omdat ofwel de spieren niet meewerken, ofwel de luchtwegen, of omdat mensen na het sporten heel moe worden.

 

Slechte concentratie, geheugen en andere cognitieve klachten

Veel mensen ervaren ‘watten in hun hoofd’, een slecht geheugen, een slechte focus, het gevoel er te zijn maar veel niet echt helemaal goed mee te krijgen. Dit kan werken of naar school gaan ook heel moeilijk maken. Ook beïnvloedt het het sociaal functioneren en de mate waarin hier plezier in wordt ervaren. Er zijn ook mensen die slecht uit hun woorden komen en moeite hebben met rechtlijnig nadenken. Sommige mensen leggen dingen op de verkeerde plek en zijn ze dan kwijt, of lopen naar de keuken om vervolgens niet meer te weten wat ze daar kwamen doen. Wie een beroep heeft dat secuur werken vergt, kan daarbij problemen ervaren. Klachten van geheugen en concentratie komen heel veel voor bij Long Covid en ook dit wordt door de omgeving niet altijd goed begrepen. 

 

Last van de spijsverteringsorganen

Er zijn mensen bij wie de eetlust na Corona nog lang laag blijft. Sommige mensen worden misselijk als ze iets eten, of hun ingewanden voelen branderig en schraal aan of doen zelfs ronduit pijn. Soms houden ze een tijdlang diarree. 

 

Hoofdpijn

Er zijn mensen die tijdens Corona heftige hoofdpijn hebben gehad, en die nu nog steeds regelmatig hoofdpijn hebben die ze eerder niet hadden. Ook hier gaat het vaak om een heet aanvoelende, soms stekende of bonkende hoofdpijn. Het komt ook soms voor dat mensen sinds Covid migraine hebben, terwijl ze dat voorheen niet hadden. 

 

Last van de ogen

Opvallend veel mensen noemen branderge ogen als restklacht. Dit kan behoorlijk vervelend zijn, mede omdat het doorlopend een gevoel van moeheid geeft.

 

Hitte

Een veel gehoorde gemene deler van de diverse klachten die mensen noemen, is dat er hitte in het lichaam zit. Vaak zit dit in slijmvliezen, maar het kan ook elders zitten, zoals in het hoofd, de verteringsorganen, de ogen of de oren.

 

Psychische klachten

Als gevolg van de vermoeidheid, het weinige kunnen, daarmee de saaiheid en soms ook de problemen met de werkgever rondom het re-integreren kunnen allerlei psychische klachten ontstaan zoals somberheid, wanhopige gevoelens, angstige gevoelens, frustratie, verlies van plezier, en verdriet. Er zijn mensen die nooit angstig waren in aanleg, die opeens met angsten te maken krijgen. Soms krijgen mensen verschijnselen die lijken op een burn-out, omdat hun beperkte inzetbaarheid in combinatie met de taken die ze hebben zorgt voor flinke stress. Ook lopen veel mensen tegen onbegrip in de omgeving aan, wat boos, verdrietig en eenzaam kan maken. Sommige mensen hebben geen zin meer om het uit te leggen en trekken zich meer en meer terug, ook al doordat ze moe zijn. Ook schuldgevoel komt veel voor, omdat mensen voor hun gevoel aan alle kanten tekort schieten. Zeker wanneer ze bijvoorbeeld mantelzorg of zorg voor kinderen niet of minder voor elkaar krijgen, kan dat veel emotionele gevolgen hebben. Verdriet over het verlies van lichamelijke functies of energie komt eigenlijk altijd voor. Verder hoort het in veel gevallen bij Long Covid dat je psyche minder goed functioneert, omdat je lichamelijk minder stabiel en minder energiek bent. Dat heeft ook effect op je psychische gestel. Ook kost het tijd om te verwerken wat je overkomen is. Zowel de acute fase van Corona, als de nasleep. Bij gezinnen of mensen die samenwonen zie je regelmatig dat meerdere gezinsleden of huisgenoten met vergelijkbare klachten lopen. Zeker als er dan zorg voor kinderen verdeeld moet worden, vergt dit veel. Een andere situatie die regelmatig voorkomt is de combinatie Long Covid en zwangerschap. Ook dat kan zorgen voor serieuze zorgen over hoe het moet als de baby er eenmaal is, en ook hoe de bevalling moet, aangezien er vaak weinig spierkracht en/of energie is. Ik zie regelmatig schrijnende gevallen in de praktijk. 

 

Prikkelverwerking 

Een veel gerapporteerde klacht is dat prikkels anders, en vaak veel heftiger, binnenkomen. Dit kan grote gevolgen hebben. Sommige mensen kunnen het geluid dat hun kinderen produceren bijvoorbeeld opeens niet meer goed verdragen. Of andere geluiden in huis. Of beeldschermen zijn heel snel teveel. Deze verstoring in de prikkelverwerking is vaak lastig aan de omgeving uit te leggen en is ook vaak moeilijk in te passen. Voor sommige mensen is dit de hoofdklacht van Long Covid, of de klacht die het laatst verdwijnt. 

 

Neurologische klachten

Omdat Covid ook ontstekingen van het zenuwstelsel of neurologische schade door zuurstofgebrek kan geven, komt het voor dat mensen niet-aangeboren hersenletsel, uitvalsverschijnselen of juist neurologische overprikkeling aan Covid overhouden. Denk bij dat laatste bijvoorbeeld aan tremoren of spiertrekkingen. Van deze klachten wordt vaak door een neuroloog aangegeven dat ze hopelijk met de tijd beter worden. Vaak wordt er revalidatie en begeleiding ingezet. Toch is er vaak bij mensen met deze klachten behoefte om meer te doen, bijvoorbeeld met supplementen of acupunctuur. Door het vaak trage hertstel van dit soort weefsel kan het beangstigend zijn om met deze klachten rond te lopen; gaat het nog wel over? Dit laatste speelt ook erg bij verlies van reuk en smaak. Mensen kunnen soms maandenlang niets of weinig ruiken en proeven. Het idee om voorgoed zonder reuk en smaak te moeten leven is voor veel mensen angstaanjagend. 

 

Sociale factoren

Voor mensen met Long Covid kan het lastig zijn om vrienden en familie, de werkgever en soms zelfs de eigen partner goed duidelijk te maken wat er met hen gebeurt. Covid is nog vrij nieuw en mensen kunnen zich vaak niet voorstellen dat het zó lang en zo serieus doorwerkt. Bovendien ben je moe als je Long Covid hebt, en zijn (telefoon)gesprekken belastend. Mensen snappen niet altijd waarom je niet langs komt, niet mee doet en niet zo snel reageert. Of waarom je snel geïrriteerd bent of heftige prikkels vermijdt. Er is ook veel maatschappelijke discussie over Covid. Het kan pijnlijk zijn wanneer je probeert te vertellen hoe beroerd je je voelt, en iemand maakt de vergelijking met griep. Net als de opmerking ‘wees blij dat je nog leeft’ ook heel verkeerd kan vallen. Natuurlijk had het erger gekund, maar Long Covid kan ook ontzettend zwaar zijn en dan is een schouder om op uit te huilen soms hard nodig. En lang niet iedereen snapt dat. Dit kan relaties met vrienden en familieleden onder druk zetten. Ook de partnerrelatie krijgt klappen te verduren wanneer één of beide partners langdurig zo beroerd zijn en weinig kunnen. Werkgevers, collega’s, niet iedereen reageert begripvol. Dit kan zorgen voor verdriet, boosheid, onzekerheid en ook voor sociaal terugtrekken. 

  

Acupunctuur bij restklachten van Corona

Als je je bij Zelfwijzer meldt met Covid-restklachten onderzoeken we eerst wat jouw specifieke klachtenbeeld is, en ook hoe je vóór Covid functioneerde. Ook is er aandacht voor hoe je de acute fase van Covid hebt doorlopen en hoe het zich in jouw lichaam heeft geuit. Hoewel bekend is dat het herstel lang kan duren, kan acupunctuur ondersteunend werken door bijvoorbeeld de hitteverschijnselen af te voeren, en die organen die het meest geleden hebben te ondersteunen. De basis-energie wordt dan sneller hersteld, en vaak is pijn of irritatie in het lichaam te verlichten. Naast acupunctuur wordt soms gebruik gemaakt van voedingssupplementen of kruiden om het herstel te ondersteunen. Ook voor de psychische klachten is ruimte; zowel in het gesprek als in de acupunctuurbehandeling zelf is hier aandacht voor. Pijnlijke emoties kunnen afvloeien en de psychische veerkracht wordt vergroot. Door ruime ervaring met Long Covid (en ook ervaringsdeskundigheid) worden je klachten serieus genomen en is er ook aandacht voor het ziekteproces zelf. Denk daarbij over begeleiding in het omgaan met zoveel verlies van functionaliteit, het trage herstel, onbegrip in de omgeving, verdriet, schuldgevoel, machteloosheid, wanhoop, frustratie, boosheid en hoop. 

Hoewel er nog heel veel niet bekend is over Covid, en de ervaring met het behandelen van Covid-restklachten natuurlijk nog in ontwikkeling is, is de eeuwenoude Chinese Geneeskunde altijd al inzetbaar bij lichamelijke en geestelijke ongemakken, en dit ondersteunt het herstel na ziekte. De psychologie biedt ook handvatten voor het omgaan met verlies en rouw, de balans tussen rust en activatie, en alle gevoelens en gedachten die bij Long Covid kunnen horen.

 

Huisarts

Wanneer je na het doorlopen van Corona klachten houdt, is het belangrijk dit allereerst met de huisarts te bespreken. Die kan onderzoeken hoe je er medisch voor staat, bijvoorbeeld door naar je longen te luisteren, je bloed te onderzoeken of ander lichamelijk onderzoek te doen. Ook kan de huisarts je ondersteunen bij eventuele moeilijkheden met opleiding of werkgever. Het is belangrijk dit medische traject niet over te slaan. Ditzelfde geldt voor de fysiotherapeut en eventueel de ergotherapeut; die is vaak onderdeel van het hersteltraject. Ook de revalidatie-arts en de sportarts kunnen ingezet worden. Acupunctuur vormt een passende aanvulling, omdat die op de energie en op de organen werkt. 

 

Besmettingsgevaar

Het spreekt voor zich dat je pas in de praktijk kan komen wanneer je groen licht hebt gekregen van arts / GGD om je weer onder de mensen te begeven. Voordat een afspraak in de praktijk doorgang kan vinden, wordt altijd gecheckt of je vrij bent van symptomen die op een actieve Covid-infectie kunnen duiden, dan wel groen licht hebt om de deur uit te gaan via ene negatieve test of een arts. Mocht je hierover vragen hebben, bel of mail dan gerust. Dit geldt ook wanneer je nog niet de deur uit mag, maar al wel vragen hebt.

Heb je klachten na Corona of heb je vragen?

Neem gerust vrijblijvend contact op, boek een afspraak of een gratis kennismaking ContactAfspraak maken